ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ 2018
Π Ο Ι Μ Α Ν Τ Ο Ρ Ι Κ Η Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ
(ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 101)
Ο ΧΑΡΙΤΙ ΘΕΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΟΣΜΑΣ
ΤΗΣ ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ
Προς τον ιερόν κλήρον, τις μοναστικές αδελφότητες
και τον ευσεβή λαό της καθ’ ημάς θεοσώστου Ιεράς Μητροπόλεως.
Αγαπητοί πατέρες και αδελφοί,
Εορτάσαμε τα Χριστούγεννα∙ το μυστήριο της Ενανθρωπήσεως του Κυρίου και Θεού μας Ιησού Χριστού. Σήμερα εορτάζουμε το δεύτερο μεγάλο μυστήριο. Το μυστήριο της Βαπτίσεώς Του. Εορτάζουμε την εορτή των Θεοφανείων.
Μας συγκινεί, μας διδάσκει, μας τονώνει, μας οικοδομεί, μας ανυψώνει, μας χαροποιεί η εορτή των Θεοφανείων. Γιατί αγαπητοί;
Α) Μέσα σε αυτή την εορτή αποκαλύπτεται η Τριαδική Θεότητα.
Μας λέει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος: «Όταν βαπτίσθηκε ο Ιησούς, ξαφνικά άνοιξαν γι’ Αυτόν οι ουρανοί και είδε το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει με εξωτερική μορφή που έμοιαζε με περιστέρι και να έρχεται επάνω Του. Και τότε ακούσθηκε μία φωνή από τους ουρανούς που έλεγε: “Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός στον οποίο ευαρεστήθηκα”» (Ματθ. γ’, 16-17).
Ποτέ δεν είχαν φανή τόσο καθαρά τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος και όσοι ήταν εκεί, κυρίως ο Τίμιος Πρόδρομος, εγνώρισαν το τριαδικόν της Θεότητος.
Με την εμφάνισι της Αγίας Τριάδος και την ομολογία του Τιμίου Προδρόμου γνωρίσαμε κι εμείς τον Τριαδικό Θεό, και σαν αυτόπτες μάρτυρες ομολογούμε: «Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον».
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς διδάσκει ότι ο Τριαδικός Θεός φανερώθηκε κατά την δημιουργία, αλλά και κατά την αναδημιουργία του ανθρώπου.
Όπως ο Τριαδικός Θεός απεφάσισε την δημιουργία του ανθρώπου και είπε: «ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν και ομοίωσιν» (Γεν. α’, 26), έτσι και τώρα με την Βάπτισι του Χριστού άρχισε επισήμως το έργο Του για την αναδημιουργία και τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους.
Β) Εκεί στον Ιορδάνη ποταμό, με τη Βάπτισί Του ο Κύριος φανερώνει μία ακόμα φορά την άκρα Ταπείνωσί Του και την άκρα Υπακοή Του.
Αν ο Αδάμ έπεσε δια της υπερηφανείας του και της παρακοής του, ο νέος Αδάμ, ο Χριστός, ήλθε και ανόρθωσε το ανθρώπινο γένος με την ταπείνωσί Του και την απόλυτο υπακοή Του, γενόμενος «υπήκοος μέχρι θανάτου» σταυρικού στον Πατέρα.
Έτσι άφησε σ’ εμάς υπογραμμόν «ίνα επακολουθήσωμεν τοις ίχνεσιν Αυτού» (Α’ Πέτρ. β’, 21).
Γ) Μας χάρισε ο Κύριος με την Βάπτισί Του την «δι’ ύδατος και πνεύματος» αναγέννησί μας (Ιωάν. γ’, 6), το δικό μας μυστήριο του βαπτίσματος.
Κατέβηκε γυμνός ο Κύριος μέσα στα νερά του Ιορδάνου, για να πάρη τον γυμνό από Χάρι Θεού άνθρωπο και να τον αναγεννήση, να τον αναστήση, να τον ελευθερώση από τους ακαθάρτους χιτώνες της αμαρτίας και των παθών και να τον ενδύση τη νέα στολή της καθαρότητος, τη στολή της αφθαρσίας.
Όλα έγιναν από τον Κύριο «δι’ ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν», όπως ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως.
Εκεί, μέσα στα νερά του Ιορδάνου έφερε και τη χάρι Του, η οποία τον ακολούθησε και αγίασε τα ύδατα και τα στοιχεία όλης της φύσεως, την φύσι όλη. «Τας της φύσεως ημών γονάς ηλευθέρωσε».
Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός σημειώνει, ότι ο Κύριος βαπτίστηκε για να συντρίψη τας κεφαλάς των δρακόντων στο νερό, επειδή υπήρχε η αντίληψη ότι οι δαίμονες κατοικούσαν μέσα στο νερό. Για να πλύνη την αμαρτία, για να αγιάση τον Βαπτιστή, για να αποκαλύψη το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, αλλά και να γίνη τύπος και υπογραμμός του δικού μας βαπτίσματος, που είναι τέλειο βάπτισμα και γίνεται με ύδωρ και Πνεύμα Άγιον.
Η Βάπτισι του Χριστού φέρει σήμερα στο νου μας το προσωπικό μας βάπτισμα, το οποίο συνέστησε ο Θεάνθρωπος Λυτρωτής. Εμείς οι χοϊκοί και αδύναμοι, με το βάπτισμά μας απαλλασσόμαστε από το βάρος και την ενοχή των αμαρτιών μας, παύουμε να είμαστε δέσμιοι του κακού, αποπλύνουμε τον ρύπον της ψυχής μας, πολιτογραφούμαστε στον ουρανό, εντασσόμαστε ως μέλη στους κόλπους της Αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας, αποκτούμε την υιοθεσία από τον Θεό, φορούμε τον πανάγιο χιτώνα, ντυνόμαστε τον Χριστό, αφού κατά τον Απόστολο Παύλο: «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθε» (Γαλ. γ’, 27).
Πέρα από αυτά, ο Κύριος με τη Βάπτισί Του, στον Ιορδάνη ποταμό, αγίασε και τα νερά. Γι’ αυτό την σημερινή ημέρα των Θεοφανείων τελούμε την ακολουθία του αγιασμού των υδάτων και παρακαλούμε το Πανάγιο Πνεύμα, να αγιάση τα ύδατα.
Αγαπητοί πατέρες και αδελφοί,
Σήμερα, αυτή τη λαμπρή ημέρα, ακούγοντας τα ιερά κείμενα και ζώντας το Μυστήριο της Θείας Λειτουργίας, ας ευχαριστήσουμε με όλη μας την ψυχή, τον Βαπτισθέντα Κύριο με θερμή πίστι για το ότι κατά την Βάπτισί Του απεκάλυψε σε εμάς τους αμαρτωλούς την Τριαδική Υπόστασι της Θεότητος.
Να Τον ευχαριστήσουμε για την άκρα Ταπείνωσί Του και την άκρα Υπακοή Του. Να Τον παρακαλέσουμε θερμά να μας φωτίση και να μας βοηθήσει κι εμάς να κατανοήσουμε πως οφείλουμε να μάθουμε και να καλλιεργήσουμε την ταπείνωσι και την άνευ όρων υπακοή στο άγιο θέλημά Του.
Να Τον δοξάσουμε, γιατί με την Βάπτισί Του μας απεκάλυψε ότι είναι ο Θεός ο αληθινός, ο Σωτήρας και Λυτρωτής μας. Η μαρτυρία του Πατρός ότι ο βαπτιζόμενος δεν είναι ένας κοινός άνθρωπος, αλλά ο Υιός Του ο αγαπητός, δείχνει την Θεότητα του Κυρίου Ιησού Χριστού.
Και τέλος, με καρδιακή και ολόψυχη ευγνωμοσύνη, να Τον ευχαριστήσουμε για το μυστήριο του βαπτίσματος που μας χάρισε, και στο οποίο μας δέχθηκε.
Χρέος μας, να κρατήσουμε τον χιτώνα που λάβαμε με το βάπτισμά μας αμόλυντο, καθαρό, αγιασμένο, για να αξιωθούμε να ζούμε αιωνίως με τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα.
Μετά πατρικών ευχών,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΚΟΣΜΑΣ
ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ 2018
Π Ο Ι Μ Α Ν Τ Ο Ρ Ι Κ Η Ε Γ Κ Υ Κ Λ Ι Ο Σ
(ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 101)
Ο ΧΑΡΙΤΙ ΘΕΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΟΣΜΑΣ
ΤΗΣ ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ
Πρὸς τὸν ἱερὸν κλῆρον, τὶς μοναστικὲς ἀδελφότητες
καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸ τῆς καθ’ ἡμᾶς θεοσώστου Ἱερᾶς Μητροπόλεως.
Ἀγαπητοὶ πατέρες καὶ ἀδελφοί,
Ἑορτάσαμε τὰ Χριστούγεννα∙ τὸ μυστήριο τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Σήμερα ἑορτάζουμε τὸ δεύτερο μεγάλο μυστήριο. Τὸ μυστήριο τῆς Βαπτίσεώς Του. Ἑορτάζουμε τὴν ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων.
Μᾶς συγκινεῖ, μᾶς διδάσκει, μᾶς τονώνει, μᾶς οἰκοδομεῖ, μᾶς ἀνυψώνει, μᾶς χαροποιεῖ ἡ ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων. Γιατί ἀγαπητοί;
Α) Μέσα σὲ αὐτὴ τὴν ἑορτὴ ἀποκαλύπτεται ἡ Τριαδικὴ Θεότητα.
Μᾶς λέει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος: «Ὅταν βαπτίσθηκε ὁ Ἰησοῦς, ξαφνικὰ ἄνοιξαν γι’ Αὐτὸν οἱ οὐρανοὶ καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ νὰ κατεβαίνει μὲ ἐξωτερικὴ μορφὴ ποὺ ἔμοιαζε μὲ περιστέρι καὶ νὰ ἔρχεται ἐπάνω Του. Καὶ τότε ἀκούσθηκε μία φωνὴ ἀπὸ τοὺς οὐρανοὺς ποὺ ἔλεγε: “Αὐτὸς εἶναι ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς στὸν ὁποῖο εὐαρεστήθηκα”» (Ματθ. γ’, 16-17).
Ποτὲ δὲν εἶχαν φανῆ τόσο καθαρὰ τὰ τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ ὅσοι ἦταν ἐκεῖ, κυρίως ὁ Τίμιος Πρόδρομος, ἐγνώρισαν τὸ τριαδικὸν τῆς Θεότητος.
Μὲ τὴν ἐμφάνισι τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ τὴν ὁμολογία τοῦ Τιμίου Προδρόμου γνωρίσαμε κι ἐμεῖς τὸν Τριαδικὸ Θεό, καὶ σὰν αὐτόπτες μάρτυρες ὁμολογοῦμε: «Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καὶ ἀχώριστον».
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς διδάσκει ὅτι ὁ Τριαδικὸς Θεὸς φανερώθηκε κατὰ τὴν δημιουργία, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ἀναδημιουργία τοῦ ἀνθρώπου.
Ὅπως ὁ Τριαδικὸς Θεὸς ἀπεφάσισε τὴν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου καὶ εἶπε: «ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ ὁμοίωσιν» (Γεν. α’, 26), ἔτσι καὶ τώρα μὲ τὴν Βάπτισι τοῦ Χριστοῦ ἄρχισε ἐπισήμως τὸ ἔργο Του γιὰ τὴν ἀναδημιουργία καὶ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.
Β) Ἐκεῖ στὸν Ἰορδάνη ποταμό, μὲ τὴ Βάπτισί Του ὁ Κύριος φανερώνει μία ἀκόμα φορὰ τὴν ἄκρα Ταπείνωσί Του καὶ τὴν ἄκρα Ὑπακοή Του.
Ἂν ὁ Ἀδὰμ ἔπεσε διὰ τῆς ὑπερηφανείας του καὶ τῆς παρακοῆς του, ὁ νέος Ἀδάμ, ὁ Χριστός, ἦλθε καὶ ἀνόρθωσε τὸ ἀνθρώπινο γένος μὲ τὴν ταπείνωσί Του καὶ τὴν ἀπόλυτο ὑπακοὴ Του, γενόμενος «ὑπήκοος μέχρι θανάτου» σταυρικοῦ στὸν Πατέρα.
Ἔτσι ἄφησε σ’ ἐμᾶς ὑπογραμμὸν «ἵνα ἐπακολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν Αὐτοῦ» (Α’ Πέτρ. β’, 21).
Γ) Μᾶς χάρισε ὁ Κύριος μὲ τὴν Βάπτισί Του τὴν «δι’ ὕδατος καὶ πνεύματος» ἀναγέννησί μας (Ἰωάν. γ’, 6), τὸ δικό μας μυστήριο τοῦ βαπτίσματος.
Κατέβηκε γυμνὸς ὁ Κύριος μέσα στὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνου, γιὰ νὰ πάρῃ τὸν γυμνὸ ἀπὸ Χάρι Θεοῦ ἄνθρωπο καὶ νὰ τὸν ἀναγεννήσῃ, νὰ τὸν ἀναστήσῃ, νὰ τὸν ἐλευθερώσῃ ἀπὸ τοὺς ἀκαθάρτους χιτῶνες τῆς ἁμαρτίας καὶ τῶν παθῶν καὶ νὰ τὸν ἐνδύσῃ τὴ νέα στολὴ τῆς καθαρότητος, τὴ στολὴ τῆς ἀφθαρσίας.
Ὅλα ἔγιναν ἀπὸ τὸν Κύριο «δι’ ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν», ὅπως ὁμολογοῦμε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως.
Ἐκεῖ, μέσα στὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνου ἔφερε καὶ τὴ χάρι Του, ἡ ὁποία τὸν ἀκολούθησε καὶ ἁγίασε τὰ ὕδατα καὶ τὰ στοιχεῖα ὅλης τῆς φύσεως, τὴν φύσι ὅλη. «Τᾶς τῆς φύσεως ἡμῶν γονάς ἠλευθέρωσε».
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς σημειώνει, ὅτι ὁ Κύριος βαπτίστηκε γιὰ νὰ συντρίψη τὰς κεφαλὰς τῶν δρακόντων στὸ νερό, ἐπειδὴ ὑπῆρχε ἡ ἀντίληψη ὅτι οἱ δαίμονες κατοικούσαν μέσα στὸ νερό. Γιὰ νὰ πλύνῃ τὴν ἁμαρτία, γιὰ νὰ ἁγιάσῃ τὸν Βαπτιστή, γιὰ νὰ ἀποκαλύψῃ τὸ μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀλλὰ καὶ νὰ γίνῃ τύπος καὶ ὑπογραμμὸς τοῦ δικοῦ μας βαπτίσματος, ποὺ εἶναι τέλειο βάπτισμα καὶ γίνεται μὲ ὕδωρ καὶ Πνεῦμα Ἅγιον.
Ἡ Βάπτισι τοῦ Χριστοῦ φέρει σήμερα στὸ νοῦ μας τὸ προσωπικό μας βάπτισμα, τὸ ὁποῖο συνέστησε ὁ Θεάνθρωπος Λυτρωτής. Ἐμεῖς οἱ χοϊκοὶ καὶ ἀδύναμοι, μὲ τὸ βάπτισμά μας ἀπαλλασσόμαστε ἀπὸ τὸ βάρος καὶ τὴν ἐνοχὴ τῶν ἁμαρτιῶν μας, παύουμε νὰ εἴμαστε δέσμιοι τοῦ κακοῦ, ἀποπλύνουμε τὸν ρύπον τῆς ψυχῆς μας, πολιτογραφούμαστε στὸν οὐρανό, ἐντασσόμαστε ὡς μέλη στοὺς κόλπους τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀποκτοῦμε τὴν υἱοθεσία ἀπὸ τὸν Θεό, φοροῦμε τὸν πανάγιο χιτώνα, ντυνόμαστε τὸν Χριστό, ἀφοῦ κατὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο: «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε Χριστὸν ἐνεδύσασθε» (Γαλ. γ’, 27).
Πέρα ἀπὸ αὐτά, ὁ Κύριος μὲ τὴ Βάπτισί Του, στὸν Ἰορδάνη ποταμό, ἁγίασε καὶ τὰ νερά. Γι’ αὐτὸ τὴν σημερινὴ ἡμέρα τῶν Θεοφανείων τελοῦμε τὴν ἀκολουθία τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν ὑδάτων καὶ παρακαλοῦμε τὸ Πανάγιο Πνεῦμα, νὰ ἁγιάσῃ τὰ ὕδατα.
Ἀγαπητοὶ πατέρες καὶ ἀδελφοί,
Σήμερα, αὐτὴ τὴ λαμπρὴ ἡμέρα, ἀκούγοντας τὰ ἱερὰ κείμενα καὶ ζῶντας τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Λειτουργίας, ἄς εὐχαριστήσουμε μὲ ὅλη μας τὴν ψυχή, τὸν Βαπτισθέντα Κύριο μὲ θερμὴ πίστι γιὰ τὸ ὅτι κατὰ τὴν Βάπτισί Του ἀπεκάλυψε σὲ ἐμᾶς τοὺς ἁμαρτωλοὺς τὴν Τριαδικὴ Ὑπόστασι τῆς Θεότητος.
Νὰ Τὸν εὐχαριστήσουμε γιὰ τὴν ἄκρα Ταπείνωσί Του καὶ τὴν ἄκρα Ὑπακοή Του. Νὰ Τὸν παρακαλέσουμε θερμὰ νὰ μᾶς φωτίση καὶ νὰ μᾶς βοηθήσει κι ἐμᾶς νὰ κατανοήσουμε πώς ὀφείλουμε νὰ μάθουμε καὶ νὰ καλλιεργήσουμε τὴν ταπείνωσι καὶ τὴν ἄνευ ὅρων ὑπακοὴ στὸ ἅγιο θέλημά Του.
Νὰ Τὸν δοξάσουμε, γιατὶ μὲ τὴν Βάπτισί Του μᾶς ἀπεκάλυψε ὅτι εἶναι ὁ Θεὸς ὁ ἀληθινός, ὁ Σωτήρας καὶ Λυτρωτής μας. Ἡ μαρτυρία τοῦ Πατρὸς ὅτι ὁ βαπτιζόμενος δὲν εἶναι ἕνας κοινὸς ἄνθρωπος, ἀλλὰ ὁ Υἱὸς Του ὁ ἀγαπητός, δείχνει τὴν Θεότητα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Καὶ τέλος, μὲ καρδιακὴ καὶ ὁλόψυχη εὐγνωμοσύνη, νὰ Τὸν εὐχαριστήσουμε γιὰ τὸ μυστήριο τοῦ βαπτίσματος πού μᾶς χάρισε, καὶ στὸ ὁποῖο μᾶς δέχθηκε.
Χρέος μας, νὰ κρατήσουμε τὸν χιτώνα ποὺ λάβαμε μὲ τὸ βάπτισμά μας ἀμόλυντο, καθαρό, ἁγιασμένο, γιὰ νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ ζοῦμε αἰωνίως μὲ τὸν Πατέρα, τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
Μετὰ πατρικῶν εὐχῶν,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΚΟΣΜΑΣ
